«جلسه چهارم»

صفراوی زیاد و بیماریهای آن :

اولین جایی که زیادی صفرا بروز می کند سر است و بیمار با سر درد مراجعه می کند – سردردی که بیشتر در جلو سر و پیشانی و شقیقه ها – خارش شدید بدن مخصوصاً در فصلهای گرم – ایجاد جوشهای زیاد در ناحیه ی صورت – بی اشتهایی – ریزش مو در جلوی سر – ( طاسی جلو سر ) مخصوصاً در آقایان – تشنگی زیاد- خشک شدن لبها – احساس تلخی در دهان بخصوص موقع بیدار شدن از خواب – استفراغ صفراوی – ممکن است اسهال صفراوی هم داشته باشیم همراه با درد و سوزش و خارش انتهای روده ی بزرگ و مقعد در هنگام دفع.

درمان این افراد کته و ماست است – حرارت از بدن اینها خارج می شود – بدن اینها شل و مثل میت می شود – یکی از روشهای درمانی آنها استفاده از سرکه انگبین است که ترکیبی از سرکه – عسل و عرق نعنا است با درصد بالای سرکه – با زیاد شدن صفرا در بدن دچار سنگ کیسه ی صفرا می شوند – اگر صفرای زیادی در کبد رسوب کند و مجاری صفراوی را ببندد شروع تومور کبدی است. این افراد معمولاً اندام انتهایی شان سرد می شود ولی بیمار می گوید از درون آتش گرفته ام – اگر این روند ادامه پیدا کند صفرای زیادی به سودا تبدیل می شود.

خشکی بینی – خشکی پوست – تنفس سریع – بی خوابی و سبکی خواب – زردی رنگ پوست، زبان و چشمها – رویاهای جنگ و آتش – دلشوره و بی قراری – تحرک پذیری زیاد – اخلاق تند و خشمگین – تمرکز روی موضوع ندارند – اوج بالا رفتن صفرا بیماری روانی اسکیزوفرنی – احساس صدا در گوش – پرخاشگری – خنده و گریه های بی جا – تیزبینی چشم – ( زیرا کنترل چشم به عهده صفراست ). ترکیدن پوست بدن – ترکیدن لبها – تپش قلب – افزایش فعالیت غده تیروئید – نطفه ی کسانی که صفرای زیادی دارند می سوزد و نازا می شوند و در آقایان اسپرم از بین می رود – سوزش معده – زرد شدن یا زیتونی شدن زبان و ادرار – دشوار آمدن ادرار که همراه با سوزش است. خوابهای کوتاه همراه با آشفتگی – بدنی لاغر و رشته های عضلانی واضح – خواب گرمابه میبینند-بسیار حساس میشوند-بیشتر ناراحتی معده ی این افراد از جمع شدن صفرای زیاد در معده استوهمین امر باعث سر درد در آنها میشود. فشار معده به سر میزند.

سر دردهایی که از تجمعع صفرا در معده ایجاد میشود مشابه سردردهای میگرنی است هر چند که میگرن در این گروه شایع است-افزایش کلسترول خون (کلسترول از نوع گرم است. تری گلیسرید از نوع سرد است) معمولا این افراد فشار خون در سن بالا میگیرند –

درمان:

کسانی که مزاج صفراوی دارند 3روز آش آبغوره + کمی زنجبیل خورده روز چهارم:مسهل میل کرده (سنا و گل سرخ) و در روز پنجم حجامت عام (بین دو شانه) اگر سردی شد کمی آب عسل چون طبع صفرا گرم و خشک است : انار- خیار سبز- سرکه ماست- زردآلو- کاهو- آلوبخارا- کدو- اسفناج- گیشنیز- کاسنی-هندوانه-  گوجه فرنگی-  آبغوره-  دوغ-  آب لیموترش-  آب زرشک- اسفرزه- عناب- و...... استفاده کنند.

دم زیاد و بیماریهای آن:

جوشهای در ناحیه ی صورت و شانه ها که معمولا درشت و چرکی هستند. چربی خون بالا که معمولا از نوع کلسترول است (از نوع گرم) – فشار خون که از سن میانسالی شروع میشود.

این افراد باید نمک کمتری است.(چون گرم است.) افراد صفراوی فشار خون در سن بالا میگیرند- سکته ی قلب در افراد دموی شایع است – ( بسیار شاد و خوش برخورد یکباره ممکن است سکته کنند در اثر دم زیاد ) که معمولاً از نوع سکته ی گرم و در مردان زیادتر است. سکته ی سود هم داریم که بیشتر در افراد بلغمی و در زنان شایع تر است- احساس سنگینی در بدن خصوصاً در پشت چشمها، شقیقه ها و قسمت میانه ی سر و بیمار اظهار می دارد که مغز سوم درد می کند – ( بلغم زیاد درد در پشت سر ) این نوع سردرد با بالا رفتن سن بهتر می شود ( چون طبع به طرف سرد می رود ) برای تشخیص افتراقی اگر بیمار با بو کردن سرکه بهتر شود سردرد آن از نوع گرم است و در افراد بلغمی برعکس است. با بو کردن سرکه سردرد بدتر می شود. خمیازه کشیدن- چرت زدن- حواس پرتی- کند فهمی- خستگی بدون علت- احساس مزه شیرین در دهان- کسالت و خوابیدن بسیار- قرمزی زبان- قرمزی رنگ چهره- برآمدگی رگ های بدن- کش و قوس آمدن- خونریزی از بینی، بن دندان،لثه و مقعد، بیماریهای عصبی از نوع مالیخولیای خندان – خوابهای شاد و نشاط آور- خارش محل مضر و حجامت- ( حجامت برای فادیسم بسیار مفید است.)

درمان: ترک پرخوری- روزه های مسحبی- خواب قیلوله- پیاده روی- شنا- کوهپیمایی- حجامت- تخلیه جنسی در حد متعارف- این افراد 5 روز آش آبغوره+ زیره سیاه و زنجبیل- روز ششم مسهل- روز هفتم حجامت عام شود – در این افراد غذاهایی که طبع سرد مایل به خشکی دارند باید مصرف شود: تمر هندی- سرکه- زرشک- عناب- تخم خرفه- مرکبات مانند لیموترش- پرتقال- و درنهایت در صورت عدم بهبودی عمل فصد انجام شود.

بلغم زیاد و بیماریهای آن:

افزایش بلغم در مو به صورت سفید شدن زودرس مو- فشارخون که از نوع سرد بلغمی است و در 2 نوع فشارخون : گرم: در افراد دموی و در این ها فشار سیتول بالا می رود. سرد: در افراد بلغمی و در این ها فشار دیاستول بالا می رود.

سردرد در این افراد از پشت سر و گردن شروع می شود از پایین گردن به سمت بالا کشیده می شود.

ریزش مو در افراد دموی بیشتر در میان سر است- ریزش مو در افراد بلغمی به صورت کلی است- و معمولاً به صورت سکه ای است ( در خانم ها ) سرعت رشد مو کم و ریزش آن زیاد است.

سردی و سستی و افتادگی پوست ( پوست شل می شود) دردهای مهاجر ( مبهم ) در بدن- سستی عضلات – زود خسته می شوند – طبل تو خالی – هیکل درشت ولی خستگی سریع – فراموشی خاطرات ندیک در مراحل شدید فراموشی مطلق که به آلزایمر تبدیل می شود – میگرن سرد که با بالا رفتن سن بیشتر می شود – ( بعضی از میگرن ها با بالا رفتن سن بهتر می شود ( افرااد صفراوی ) ) آروغ زدن و ترش کردن و استفراغ بعد از غذا- پیسی- در مرحله شدید و زیاد شدن بلغم ایجاد آلوپیسی یا ریزش کل موهای بدن – ( ریزش ابرو و مژه ) به گذشته برمیگردند – ( واپس گرا) اگر بلغم از حد مجاز زیادتر شود آرتروز یا سائیدگی زاند و یا جمع شدن آب در زانوها- ممکن است تبدیل به روماتیسم مفصلی شود – ایجاد میخچه در دست و پا – ایجاد خار پاشنه – سردردهای میگرنی از نوع سرد- اگر بلغم در مغز رسوب کند بصورت پلاک ؟M.S  دیده می شود – ( بلغم مایعی است که اگر زیاد شود در هر جایی ممکن است رسوب کند ) شب ادراری در بچه ها بیشتر به خاطر افزایش بلغم است سینوزیت- پلیپ بینی- افزایش رطوبت در بینی که باعث کاهش بویایی می شود- خرو پوف که به دلیل افزایش بلغم در ناحیه گلو است- کیفیت زبان - نفخ معده – و قار و قور شکم – بی اختیاری دفع ادرارکه حتی با سرفه و عطسه ریزش ادرار پیدا می کنند- ( افتادگی مثتانه و رحم- کیست تخمدان و رحم- عفونت های رحمی همه در اثر ازدیاد بلغم است ) اشتهای زیاد- یاد می خورند و سیر نمی شوند (جوع الکعب ) گرسنگی سگی – زیاد می خورند و دفع زیاد هم دارند – ( جوع البقر ) بزرگی ناحیه ی شکم – یبوست که به دلیل سردی زیاد معده است بلغم گچی در کلیه باعث سنگ کلیه می شود- زیادی بلغم در رحم باعث افزایش میزان دوران پریود شده ترشح زیاد رحمی و بیماریهای رحمی – کاهش میل جنسی – اگر بلغم از حد مجاز زیاد شود نطفه یخ می زند و ناباوری به وجود می آید – سقط جنین – کیست تخمدان – در مردان اگر بلغم زیاد شود کاهش تمایلات جنسی- بزرگی ناحیه ی شکم- انزال زودرس- در نهایت خارج شدن مایع منی بی اختیار و در نهایت ناباروری ( خواجه ) در دفع روده ای مدفوع به صورت بوی ترش متعفن است- ولی در افراد گرم مدفوع بوی تند متعفن دارد- هرگاه میزان بلغم در معده و روده زیاد شود زمینه ی ایجاد انگل پیش می آید- پافیلی ( ورم پا ) ( از زیر زانو به پایین )- گرفتگی سیاهرگ پا – کیست زیر زانو- افتادگی رحم- افتادگی مثانه – افزایش بلغم در چشم باعث آبریزش چشم – آب مروارید آب سیاه از نوع سودا است. گریه ی زیاد- بلغم در پلک باعث پف آلودگی و ورم پلک مخصوصاً در صبحها پس از برخاستن از خواب- کم خونی و ضعف شدید بدنی- ( کم خونی فقر آهن ) افزایش بلغم در گوش باعث ایجاد صدا در گوش مانند صدای پنکه است ( صدای وور وور ) در سودا صدای سوت زدن

سنگینی گوش که بیشتر در سنین بالا دیده می شود- رسوب بلغم در صورت باعث فلج عصب صورتی می شود. ( صورتش برگشته ) اگر بلغم در عروق مغزی رسوب کرد موجب سکته مغزی می شود- سکته قلبی بیشتر در دموی ها و مغزی بیشتر در بلغمی ها- افزایش تری گلیسرید و کلسترو ل به علت ( پرخوری و هضم ناقص ) ولی بیشتر افزایش تری گلیسرید دارند- از نظر سیستم ایمنی اگر سطح بلغم بالا رفت سیستم ایمنی ضعیف و زود مریض می شوند مانند سرماخوردگی مکرر- از نظریه: افزایش بلغم باعث سینه پهلو، افزایش خلط،سرفه های خلطی، آب آوردن ریه، آسم و ...  اعمال جراحی متعدد در بدن باعث افزایش بلغم می شود- از نظر طب سنتی داروی بیهوشی و و استرس سرد است- حماقت به علت افزایش بلغم در مغزات- این افراد کندی در فهم و کندی در تجزیه و تحلیل دارند- اطلاعات دارند ولی نمی توانند آنها را به هم پیوند دهند و استناج غلط می کنند.
صرع سرد: علائم این بیماری شامل سستی در خواب، کاهش نبض، رنگ چهره سفید و گچ مانند می شود، معمولاً این افراد خودشان متوجه نمی شوند این علائم را ( در بچه های بلغمی زیاد است )

صرع گرم: چهر ه ای برافروخته، چشمان قرمز، پیچش شدید بدن، حتی ترک خوردن خود به خودی لب که معمولاً در افراد دموی و صفراوی رخ می دهد.

از نظر روان: سردی در روان باعث افکار و رفتار منفی، نگرانی و دلشوره بی خود، همیشه منتظر اتفاقات ناگوار هستند- خیالبافی منفی- ترس بدون دلیل- ترس از ارتفاع و آسانسور، ترس از آب، ضعف بدنی، تمام شکستهای دوران زندگی را به خاطر می آورند توانایی انجام کار ندارند ولی با حرکت و رقصیدن بهتر می شوند، مات شدن بیمار، فقط به یک نقطه نگاه می کند، نه واکنش مثبت نه واکنش منفی از خود نشان می دهند. خرده گیر، در تصمیم گیری همیشه دیر تصمیم می گیرند، کارهای خود را فقط در ذهن دارند، ( حتی اگر کار کوچکی برای کسی انجام داده باشند ولی کار دیگران را به سرعت فراموش می کنند. ) کارهای منفی دیگران همیشه جلوی چشمانشان است، آب ریزش از دهان، آب بینی رقیق و غیر سوزان دارند، عرق کردن زیاد به صورت سرد بزرگی قلب و ضعف ماهیچه های قلبی به علت رسوب بلغم زیاد در ماهیچه های قلب- کم کاری تیروئید پرکاری تیروئید در اثر افزایش صفراست- دو قطبی نماز افسردگی و فاز هیجانی- هیدروسه نوعی ورم بیضه است، ( آب در بیضه جمع می شود. )

فتق ناحیه ی ران ( فتق رانی ) می گویند فرد پرده ای شده کبد چرب

درمان بلغم:

کسانی که بلغم زیاد دارند باید ابتدا 9 روز آش آبغوره + زیره سیاه و زنجبیل میل کنند روز دهم مسهل خورده شود 2 ساعت بعد از صبحانه روز زیاد هم حجامت معمولاً ضروری نیست ولی اگر شرایط بحرانی باشد حجامت باید از حمامهای بسیار گرم صورت گیرد- علاوه بر حجامت بادکش گرم و خشک انجام می دهیم این افراد بهتر است از حمامهای بسیار گرم و سونای خشک و نور آفتاب، کوهپیمایی که عرق زیادی از بدن آنها دفع شود. استفاده از غذاهای گرم و خشک به همراه مصلحان آن.

مصلحات: موادی هستند که باعث می شوند هضم غذا بهتر و از عوارض آنها جلوگیری شود.

مثلاً بهتر است افراد بلغمی بیشتر از پسته خام، سیر، زیتون، زنجبیل، دارچین، رازیانه ( هورمون زنانه زیادی از نوع اسروژن دارد و برای شیردهی هم خوب است ) ولی در ایام پریود نباید استفاده شود- بابونه، پونه، خربزه، آناناس، انبه، عسل، گوشت شتر و آهو و گوسفند و خوردن نمک بعد و قبل از غذا، کنجد + پنیر + گردو و یا زیره یا سیاه دانه       دوغ + کاکوتی       ماست + نعناع سا پونه خوردن غذاهای تند هم بلغم را کم می کند. شیره یا خرما یا عسل- ارده شره – ارده عسل یا ارده خرما- کاهو با سکنجبین – کباب + سماق – عدس + گلپر- نخود+ روغن زیتون+گوشت گوسفند- چای+ نبات+ کمی دارچین و زنجبیل – کندر روزی سه نخود 40 روز.

سودای زیاد: ( غلبه ی سودا )

از نظر پوست: خشکی و تیرگی- سیاهی زیر چشم – بعضی مواقع حاشیه ی پیشانی – در مرحله ی بعد حتی کتفها سیاه می شود- پوست بی طراوت و بی حالت – معمولاً عرق نمی کنند – رگهای برجسته و نازک و تیره و خشک و بدون انعطاف – اگزما و خارش ← در اوج سرما و کرما – خالهی متعدد در بدن-رنگدانه های سیاه روی بدن- شکنندگی ناخن- از شدت خستگی بیماری را الصوف (پسوریایس ) خشک و پوسته پوسته شدن بدن، بیماری که همراه با خارش، خشکی و اگزما و کندگی پوست است. از نظرمو، موخوره، موی خشک، از نظر قلب و عروق حالت گزگز شبیه خارش که در پاها و دستها بوجود می آید. واریس به علت رسوب سودا در عروق انتهایی است- همورئید یا بواسیر به علت رسوب سودا در عروق انتهایی روده- چربی خون معمولاً ندارند یا حداقل افزایش- فشار خون ندارند- یا حداقل افزایش- نامنظمی قلبی که معمولاً نبض پیدا می کنند- دلهره و آشوب- از نظر چشم رنگ چشم تیره، کاهش دید چشم یا پیر چشمی، آب سیاه چشم، تیک و پرش اندام در چشم و اندامهای بدنو لرزش اندام، که ممکن است موضعی باشد یا در کل بدن باشد- بیماری پارکینسون که معمولاً لرزش در کل بدن دارند- بیماری برگر: در آقایان بیشتر است و به صورت گزگز کردن همراه با مورمور و سوزن و درد در اندامهای انتهایی دست و پا که با کشیدن سیگار بدتر می شود- دیابتیک فوت یا درد پا در افراد دیابتی به دلیل غلظت سودای خون در انتهای پاهاست- بیماری لقوه یا داء الرقص یا لرزش بدن که به دلیل رسوب سودا در عروق و اعصاب به طور همزمان می باشد.

در استخوان اگر سودا رسوب کند سرطان استخوان به وجود می آید چون سودا سنگین است و در اندام انتهایی بیشتر رسوب می کند به همین دلیل تومورهای استخوانی اندام تحتانی بدخیم تر از اندام فوقانی است- ( تومور مغزی بیشتر از نوع بلغم است ) معمولاً خشکی زیادی در بدن دارند مثلاً بعد از حمام پوست زود خشک می شوند- خواب رفتن دست و پا، بی حسی در اندام ها، خستگی صبحگاهی که با راه رفتن بهتر می شود- اندامهای سود و شفافیت و قرمزی ندارد- صداهای زانو در موقع راه رفتن، از نظر گوارشی غلبه ی سودا باعث احساس شوری و گس مزگی در دهان می شود و دهان به هم کشیده می شود- زود گرسنه و زود سیر می شوند- استعداد ابتلا به یبوست، بوی بد دهان، دفع مدفوع بریده بریده و دفع تخلیه کامل ندارند- ادرار کم و ناپیوسته- تکرر ادرار به دلیل سودی- شب ادراری مخصوصاً در زنان سن60 به بالا سردی و تری- موهای زائد یا هیرسوتیسم ( پر مویی ) از نظر مغز و اعصاب سردردهای میگرنی که تمام سر را درگیر می کند- این سردرد در سر جابجا می شود- سردردهای سوداوی درمان آنها مشکل و طولانی مدت است- تومور مغزی از نوع سودا هم داریم. از نظر اعصاب و روان دچار جنون و دیوانگی می شوند. ( جنون آنی ← مویها )

در این حالت افرادی سرخوش هستند و حرفهای مزجنش می زنند- اگر بیماری روانی ناشی از بلغم باشد معمولاً زیاد گریه می کنند و الفاظ منفی می گویند- اگر ناشی از صفرا باشد گاهی شاد و گاهی مضطرب- اگر سودا از حد مجاز زیادتر شود فرد ترسو، کینه ای، خسیس، خودگرا، ریزبین و جزئی نگر در مسائل می شود-  در مدیریت افراد سودایی را نباید در راس امور قرار داد چون این افراد عیبها را بزرگ و محاسن را نمکر می شوند- افراد دیر باور هستند- امانت دار خوبی هستند- خیری از عشق و شور در وجودشان نیست- عشق های گذرا دارند در معاشرت تا زمانی که از آنان درخواستی نکنند، خوبند- افرادی آرامند- تمام کارها باید طبق قانون خودشان انجام شود- معمولاً دیر تصمیم گیری می کنند و کاهش تمرکز دارند- اگر تا سن گرمی ازدواج نکنند دیگر نمی توانند ازدواج کنند- همیشه تردید و وسواس دارند- خواب کم، بریده بریده و مقطعی- دمویها: خواب سنگین و خوب- سودایی ها: سطحی و سبک- صفراوی ها: کم، خوب و منظم- بلغمی ها: در حال چرت زدن بین خواب و بیداری.

درمان سودا:

15 روز آش آبغوره + زیره + زنجبیل بدون گوشت بهتر است روز 16 برگ سنا و گل سرخ ( مسهل ) روز هفدهم فصد از دست راست- دو هفته بعد از دست چپ- یک ماه بعد حجامت از ناحیه پایین کمر یا ساکرال    ماءالجبن( سرکه + شیر+ آب بعد از بریده شدن شیر )

در کنار این روش درمان به تغذیه بیمار باید توجه شود غذاهای گرم و تر باید بدهیم چون طبح سودا سرد و خشک است- آبگوشت، هویج، انجیر، عسل، خرما، آناناس، انبه، ارده و عسل، روغن دنبه ( HDL ) ( روغن نباتی HDL ) گوشت شتر- بره- ارده و شیره- شتر مرغ- بوقلمون- ( اردک سرد است ) ذرت- نارگیل- خاکشیر- گل گاو زبان+ سنبل الطیب+ لیمو عمانی+ مربای شقاقل- عرق برق نهار رنج- سیر- روغن زیتون- نخود آب ( نخود آب پز+ روغن زیتون+ کمی ادویه+ کمی گوشت گوسفند )- کشمش- شلغم- زرده تخم مرغ و ...  

امروزه چون مردم تغذیشان غلطت شده و فصت و حجامت و منفج ( پختن ) و مسهل خوردن مانند خاکشیر، نوره کشیدن، پودر نظافت، حمام های گرم و روغن مالی فراموش شده به همین دلیل سموم در لایه ها و طبقات مختلف بدن تجمع یافته و مردم را درگیر بیماری های مختلف کرده که به هیچ درمانی جواب نمی دهد-

خانمی مراجعه کرده با 40 سال سن با چشمانی پف آلود- پوست صورت شل- در موقع بیدار شدن از خواب بدنی سرد و بی حال دارد ولی بعد از کمی کار کردن گرم می شود- شب آبریزش از دهان دارد    بلغم

ضروریات درمان در افراد بلغمی مزاج:

در بررسی بیماران بلغمی 4 نکته حائز اهمیت است: 1- ظاهر 2- شکایات 3- معاینه 4- نوع بیماری و درمان

ظاهر: چاق، پوست سفید، سن بالای 40 سال، خانم ( اغلب ) بدن سرد و بی حال، ضعف شدید بدنی، خواب آلوده و ...

شکایات: حواس پرتی- تحمل گرسنگی را ندارند- ضعف در قوای جنسی- در قفسه سینه که علت آن نفخ در معده است و به اشتباه فکر می کنند قلبشان درد می کند- یا سرمایی هستند یا با سرما بدتر می شوند- خواب زیاد- میل به خواب در طول شبانه روز- (خواب سبک و بدون بازده)- در استخوان ها و مفاصل گاهی همراه ورم در صبح موقع بیدار شدن از خواب- کوفتگی و ضعف و بی حالی در صبح-

نکته: بدترین زمان شبانه روز برای بلغمی ها صبح موقع بیدار شدن از خواب است- صبح ها بدن سردتر است لذا ضعف و بی حالی و دردهای آن ها بیشترین میزان را  دارد. دردهای آنها معمولاً بیشتر در ابتدای حرکت بوده اما بعد از مدتی کار و فعالیت که بدنشان گرم شد احساس راحتی می کنند و فعالیتشان را ادامه می دهند اما بعد از استراحت که بدنشان سرد شد مجدداً دردهای آنها زیاد می شود.

معاینه: معمولاً ورم چهره دارند- در معاینه مفاصل ورم مفاصل دارند- نبض ضعیف ( مگر اینکه فشار خون را داشته  باشند ) رگ ها ناپیدا- سودایی ها: زیر انگشت در زمان گرفتن نبض رگ نازک و باریک می شود. بلغمی ها: زیر انگشت در زمان گرفتن نبض رگ قلتک مانند لمس می شود. سردی و رطوبت در پوست ماهیچه ها شل و آبکی -...

نوع بیماری: مغز: تومور مغزی- ریه- برونشیت- آسم- بیماری های ریوی مفاصل و استخوان: ورم مفاصل، سائیدگی، ( به علت از بین رفتن بافت غضروف بین مفاصل است ) .

درمان: در دمان بلغم ابتدا آنها غذای آنها را تصحیح می کنیم حتی المقدور از غذاهای سرد نباید استفاده کنند، در صورت استفاده حتماً با مصلحان باشد مثلاً پنیر+گرد ماست+ نعنا + پونه+ سیر+ آویشن دوغ+ کاکوتی شیر+ عسل یا خرما یا هل  برنج + زیره با شوید عدس + گلپر خامه + عسل  

داروهای ضد بلغم: 1- عسل: برای افراد بلغمی به خصوص اگر مبتلا به کم خونی باشند بسیار موثر است معمولاً عسل را به صورت 1 ق غ به صورت مزه مزه کردن صفراوی و دمویی: عسل + لیموی تازه

می توان عسل را به صورت شربت درآورد و روزی 2 یا 3 لیوان میل نمود.

2- زیره سیاه: تاثیر آن در درمان بلغم ثابت شده است و پودر آن در خوراکی ها به خصوص همراه برنج استفاده شود.

3- کنر خوراکی: روایات زیادی داریم که کندر برای باهوش شدن و افزایش حافظه در اطفال و بزرگسالان بسیار سفارش شده است. به فردی که بلغم زیادی دارد توصیه می شود روزانه 3 مرتبه هر بار به اندازه یک نخود از کندر خوراکی به صورت آدامس به مدت 20-15 دقیقه ی در دهان جویده شود و بزاق خود را ببلعد ( تلخ ات ) برخی افراد تلخی کند را تحمل نمی کنند بهتر است کندر را پودر و با عسل مخلوط کرده و هر روز مصرف کنند. معمولاً دوره ی درمانی در طب سنتی 40 روز می باشد- ( بعد مدتی استراحت کند بعد دوباره شروع کند.) کندر از اثرات خوب درمانی آن در شب ادراری اطفال و احتلام زیاد افراد بالغ است.

4- زیتون: رسیده به همراه غذا میل شود و از روغن آن برای ماساژ دادن مفاصل دردناک استفاده شود.

5- اسفند: از داروهای مهم ضد بلغم است بخصوص روی بیماریهای مغز و اعصاب و ریه بسیار موثر است.

نکته: در مصرف خوراکی اسفند ( دانه ی سیاه داخل آن ) نباید آن را کوبید یا جوشاند بلکه ی دانه ی آن را به صورت کامل ببلغند در غیر این صورت اثرات سمی دارد- و مقدار مصرف آن شبی 1 ق م به همراه 1 لیوان آب است.

6- دارچین: چوب دارچین را باید به مدت 12-10 ساعت خیسانده و آب روی آن را بیرون ریخته و پس آن را دم کرده و مصرف نمود- 1 تا 2 قلم

7- استفاده از بادکشهای گرم و خشک، روغن مالی با روغن های گرم( زیتون، سیاهدانه، بادام تلخ،... )

8- ورزش و پیاده روی حداقل نیم ساعت قبل از صبحانه و ربع ساعت بعد از شام

9- ننوشیدن آب بین غذا و حتی المقدور آب کم مصرف کنند و در صورت نیاز به آب نیم ساعت قبل از غذا و 2 ساعت بعد ا غذا، در صورت نیاز بین غذا مقدار کمی ولرم مزه مزه کنند- روزه داری برای آنها مفید است و حتی المقدور در شبانه روز دو وعده غذا مصرف کنند، صبح و غروب

10-   شبها زود بخوابند و صبح زود از خواب بیدار شوند و ود هم نخوابند. سنبل الطیب+ بادر نجبویه+ لیموعمانی+ بابونه+ گل گاوزبان

«جلسه سوم»

بستر نظام هستی: به دو بخش گرمی و سردی تقسیم می شود که گرمی را عالم اعلی و سردی را عالم شغلی گویند.

انسان تبلوری از سردی و گرمی است ( مادیت و معنویت ) همه ی مخلوقات عالم اعم از حیوان و نبات 1،2،3 عنصری هستند تنها انسان است که دارای 4 عنصر و یک رکن پنجم است.

مزاج شب: سرد- اوج این سردی نزدیک سحر است- بیداری و عبادت در این ساعات توصیه شده.

مزاج روز: گرم – اوج کرما ساعت 11 و 12 ظهر می باشد در این ساعت خواب قیلوله توصیه شده است.

خواب قیلوله هوشیاری را زیاد می کند. خواب صبحگاهی مغز را خرفت ( سرد ) می کند. و به دنبال آن افسردگی به وجود می آید. خواب قیلوله و کلاً خواب روز برای افراد سودایی و بلغمی مناسب نیست. ( افرادی که طبع سرد دارند بهتر است یک وعده بخوابند. ) خواب روز برای افراد صفراوی و دموی خوب است این افراد اگر در روز بخوابند در شب خواب بهتری خواهند داشت.

شکل گیری اخلاط:

برای شناخت اخلاط چهار گانه نیاز به شناخت 4 نوع خلط خون صفرا سودا بلغم داریم.

این اخلاط در کبد به 4 بخش تقسیم می شوند: 1- خون زرد شفاف، لطیف و روشن و کف آلود. و زردآب متقابل به رنگ زرد که در قسمت فوقانی قرار می گیرد که در طب سنتی به ان صفرا می گویند. بطور کلی در خون منتشر و معلق و محلول است، مزه ی آن تلخ است.

اعمال صفرا: خون را رقیق و گرم نگه می دارد و موجب گذر خون از مجاری ریز و مویرگ های انتهای بدن می شود. اگر صفرا در بدن کم شود، بدن رو به سردی می رود و خون به رگ های انتهایی نمی رسد، (یخ کردن دست و پا ) اندامهای انتهایی سرد، یعنی صفرای خون کم شده است.

اگر صفرا بیشاز اندازه شده دست و پا گرم می شود. صفرا در کبد ساخته می شود و اضافی آن در کیسه صفرا ذخیره می شود. مزاج صفرا گرم و خشک، مانند آتش است.

2- بیشترین حجم خون در لایه دوم است. رنگ آن قرمز شفاف و پررنگ، همراه با گرمی متعادل و متعارف ( نه به اندازه صفرا) مزه ی آن شیرین است. نام این لایه خون یادم است. برای ساختن عضلات،قلب،کبد،کلیه،معده و ... بکار می رود مزاج این لایه گرم و تر است مانند مزاج هوا که بیشترین حجم کره ی  زمین را اشغال می کند ( اگر سودا نباشد خون بند نمی آید ).

3-  لایه سوم: میزان قرمزی از لایه بالایی کمتر( دم )، گرما کمتر، غلظت بیشتر، که همان بلغم است پس از دم بیشترین حجم خون، بلغم است. مزاج آن سرد و تر ، مانند مزاج آب است.

پراکندگی آب در کره زمین زیاد است پس پراکندگی بلغم هم در بدن انسان زیاد است. بلغم از آب های میان بافتی،مایع بین مفاصل و اکثر جاهایی از بدن که مایع بکار رفته وجود دارد. مزه آن در حالت طبیعی، بی مزه و اگر میزان آن زیاد شود،ترش است. ( اکثر ناراحتی های معده از بلغم است، ترش کردن ).

4- لایه چهارم: قسمت انتهایی است دارای خون قرمز تیره،لزج و پررنگ، نزدیک به سیاهی است. نام این لایه سوداست. سودا در طحال ذخیره می شود. ( برداشتن طحال← پوکی استخوان ) مزه ی شوری دارد، مزاج سودا سرد و خشک مانند مزاج خاک است. با سودا استخوانها و اندامهای سخت بدن ساخته می شوند.

نکته: 4 خلطی که توضیح داده شده مواد اصلی تشکیل دهنده کل بدن انسان هستند و از هر کدام به اندازه کافی و بر اساس طبع باید در بدن وجود داشته باشد. تعادل این اخلاط در بدن یعنی سلامتی. برای تولید این اخلاط علاوه بر خوراکی ها ،رفتارها هم تاثیر دارد. حال با توجه به این اخلاط و با توجه به شخصیت به بررسی تیپ اشخاص می پردازیم. هر کدام از این افراد یک خصوصیت مخصوص دارند:

1- مزاج معتدل : افراد معتدل از نظر ظاهری و قد: قد اینها نه بلند است نه کوتاه اندمها با هم تناسب دارد. تعادل بین بینی و دهان و چشم معینی صورت گرد دارند. از نظر رنگ پوست گندمگون هستند. در کل چهره ای زیبا دارند. موهای پری دارند. پراکندگی مو در بدن دارند. موهای آنها نه روشن است نه تیره. رنگ چشم مشکی و میشی ( بیشتر )

از نظر رگ دستها: نه پنهان است نه آشکار. در گوارش به اندازه غذا می خورند، سردی و گرمی آنها را اذیت نمی کند. نه پر خورند و نه بی اشتها. خواب به اندازه. در رفتار نه جسور است و نه ترسو. پر توان ( نه پر توان خسته کننده ). تناسب بین دنیا و آخرت. تناسب بین ساعات کار و تفریح و عبادت – در رفتار جنسی نه پیش فعالند نه منزوی- معمولاً باهوش و تیز فهمند – توان ارتباط با همه افراد را دارند- ریزش مو پیدا نمی کنند – طاسی در این ها معمولاً به وجود نمی آید، زیرا میزان صفرا و دم از حد متعارف در این ها بالاتر نیست.

2- افراد صفراوی: در این تیپ افراد، حجم بدن کاسته می شود، معمولاً قد بلند و اندامی کشیده دارند. توازن بینی و دهان به هم می خورد. معمولاً بینی بزرگتری دارند به دلیل تعادل و کاهش صفرا و بدن ( تا بخارات صفرا از بینی خارج شود. ) عمل جراحی زیبایی بینی برای این افراد ستم است. رنگ پوست گندمگون متمایل به زرد- پوست خشک ریشه روئیدن مو در بدن کم است. آب زیاد می نوشند. گرایش به غذاهای ترش دارند. چربی ها را کمتر دوست دارند- ( به دلیل وجود کلسترول که از صفرا ساخته می شود ) موهای نسبتاً چرب دارند- تمایل به غذاهای سرد مثل خیار، ماست، کاهو و ... دارند. از غذاهای گرم بدشان می آید ( عسل،دارچین،زنجبیل و زیره و ... ) .

چربی تری گلیسرید از نوع چربی سرد است. در افراد صفراوی معمولاً چربی کلسترول بالا می رود و در بلغمی مزاج ها تری گلیسرید بالا می رود. پرتحرک و بی قرارند، در موقع خواب زیاد غلط می خورند مانند بچه ها. عصبانیت آنی و فوری و زود پشیمان می شوند. با خوردن یک لیوان آب آرام می شوند. رفتارهای ضد و نقیض دارند- ( گاهی عاشق گاهی فارغ ) در رفتارهای جنسی گاهی فعال و گاهی غیر فعالند- گاهی سخاوتمند- گاهی علاقه به ریاضی و گاهی علاقه به ادبیات دارند- گاهی با اراده و گاهی سست- گاهی پر انرژی گاهی کم انرژی- گاهی پر جرات گاهی آرام- سریع و چالاک- ناآرام و دودل- پرحرف- حساس و آینده نگر استعداد بدخلقی و خشونت- فصل پاییز و زمستان را دوست دارند. از از نظر جوش بیشتر در صورت زده می شود به صورت جوشهای کوچک و پراکنده ولی در دمویها جوشها بزرگ و چرکی علاوه بر صورت روی بدن مخصوصاً ناحیه ی شانه ها. ( چون صفرا بالاتر است در صورت ورم در شانه ها چون پایین تر است. ) نوزاد متولد شده تپی صفراوی موهای شلال و بلند و ناخنهای بزرگ است. در کارها نظم دارند و برای کارهای مدیریتی مناسبند. استعداد معنوی حساس و گاهی خیالباف- حاضر جواب و باهوش- میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر- باعث رنجش دیگران می شوند. اینگونه افراد در ایران بسیار زیادند. مزاج انها گرم و خشک مانند آتش می باشد. خواب کم

غذای مفید برای افراد صفراوی مزاج:

همه ی انواع مرکبات- انار(ترش)- شاتوت- خیار سبز- آلبالو- گیلاس- گوجه سبز- زرشک- هندوانه(بسیار مفید)-کدو- اسفناج- لیموترش تازه- زردآلو- عدس- ماش- جو- غوره- خاکشیر- اسفرزه- شیرخشت- ترنجبین- ...

غذای مضر برای افراد صفراوی مزاج:

قهوه- نسکافه- غذاهای فریز شده و زودپز شده- غذاهای چرب و پرحجم- ماکارونی- سیر- ادویه جات- آجیلهای شور- بادنجان- موز- خربزه- آناناس- چای ترش و...

3- افراد دموی مزاج: اندام درشت-شانه های پهن- بازوهای درشت و قوی- بینی نسبتاً بزرگ- لبها کلفت- از نظر بدن پر مو هستند- چهره ی گلگون- قدبلند ولی نه به اندازه صفراوی ها- گرمی بدن- از نظر گوارشی علاقه به ترشی و شیرینی ولی ترشی بیشتر- غذا زیاد می خورند ( پر اشتها )- کار زیاد می کنند – پر انرژی – زیاد می خوابند ولی تحمل بی خوابی هم برایشان راحت است. در فاز عشق افراط می ورزند- در شعر و شاعری بلند مرتبه اند ( مانند پروین اعتصامی ) – حافظه ی خوبی دارند- رهبر گروه هستند – دارای توان جنسی زیاد یا پر تمایل – استعداد بهرانهای جنسی را دارند- ظاهری آرام دارند – حجامت و کم خوردن و ورزش برای آنها مفید است – در موقع خشم اگر حجامت شوند آرام می شوند – علاقه به ادبیات و موسیقی دارند – خوشرو و خوش اخلاقند – شجاع و جسورند- برای کارهای نظامی – خلبانی – وزنه برداری – کنگ فو – پوکی مناسبند. علاقه به طبیعت و گردش – بلند پرواز و دور اندیش – اهل خیر و معنویت هستند – در حال کینه توزی اگر دچار دم زیادی شوند کسی جلو دار آنها نیست- دارای توان ریسک- اعتماد به نفس بالا- سخاوتمند – تنوع طلب یا بی علاقه به کار تکراری – نسبت به صفراوی ها بی نظم هستند – دارای هوش و حافظه خوبی هستند – سریع و چالاک و پر انرژی و در چالاکی به اندازه صفراوی ها نیستند. به طور معمول انسان های آرامی هستند ولی در هنگام عصبانیت ممکن است رفتارهای خطر آمیز از خود نشان دهند- اکثر زنان شاعر – رهبران گروه دموی هستند – افراد صفراوی و دموی پنهان کاری کم دارند مزاج این افراد گرم و تر مانند مزاج هواست- در فصل زمستان و بهار چون رطوبت بیشتری است، اذیت می شوند – در بهار معمولاً چرت می زنند – بهترین فصل برای آنها پاییز است. اهل عشق و محبت – دارای استعداد شرارت

غذاهای مفید برای افراد دموی مزاج :

نوشیدن روزی 6 لیوان آب خنک ( نیم ساعت قبل و یا نیم ساعت بعد از غذا )

زرشک – کاهو- خیار – سوپ جو – لیمو ترش تازه – استفاده از سالاد فصل قبل از غذا عسل به مقدار کم – انواع توت قرمز – شاتوت – کدو- کم خوری – استفاده از غذاهای ساده و کم کالری مانند سبزیجات بخار پز

غذاهای مضر برای افراد دموی مزاج :

سرخ کردنی ها – چرب و پر حجم – غذاهای شور – گوشت زیاد – نوشیدن مایعات همراه غذا – لبنیات ( ماست ) در حد کم استفاده کنند- سیر – خرما و رطب – کشمش – فست فود – ساندویج ها

4- بلغمی مزاجها : رطوبت و حجم بدن آنها بالا می رود – گرمی در بدن ندارند – چاق هستند – اما اندام عضلانی ندارند – بدن صاف و درشت و پر چربی – رنگ بدن سفید – بینی و دهانی کوچک – معمولاً چشمهای درشت دارند- موی بدن آنها نازک و به رنگ روشن است – ( اگر خانمی مراجعه کرد و در بدنش مو داشت بیشتر متوجه طبع گرم باشیم ) البته در سودای ها بر اثر زیاد شدن سودا موهای زائد در بدن ( مخصوصاً خانمها در ناحیه چانه یا میرسوتیسم ( پر مویی ) بوجو می آید. ) ( رشد مو در اصل بستگی به سودا دارد صفرا هم به آن کمک می کند ) از نظر گوارش اشتهای آنها زیاد و بیشتر میل به غذاهای گرم و شور دارند – تمایل کم به خوردن آب – تشنه نمی شوند ولی دهانی مرطوب دارند . اگر غذای سرد بخورند آروغ می زنند – اکثر مواقع صدای قار و قور شکم دارند – در رفتار آرامند و نفر سومند –حالت احتیاط را همیشه رعایت می کنند – کمتر عصبانی می شوند – استعداد غم و افسردگی را دارند – موضع گیری صریحی ندارند – بلکه با ایما و اشاره می باشد – حساس و دقیق – اشتها زیاد با خوردن غذای سرد اشتهای آنها بیشتر می شود. ذمان اینها بادکش روی مقطع شکم و روغن مالی _ روغن مالی بادام تلخ – سیاهدانه – زیتون – کنجد – زنجبیل و ... ) و خوردن غذاهای گرم – یکی از دلایل بزرگی شکم در خانمها عمل سزارین است – از نظر طب سنتی سزارین یک عمل سرد و تر است. رفتار اینها سرد و ناامید کننده است – دیر تصمیم می گیرند وی انعطاف پذیری خوبی دارند – همیشه به آنچه که ندارند فکر می کنند به داشته ها فکر نمی کنند – رگ آنها پنهان است – در رفتار و توانی جنسی، کم توان و کم تمایل هستند – احتیاج به مهر و محبت دارند – ( صفراویها و سردردهای میگرنی از طلا در قسمت سر و گردن استفاده نکنند چون طلا گرم و خشک است ) – خواب زیادی دارند اما بازدهی خواب آنها کم است و همیشه خسته هستند موقع بیدار شدن از خواب احساس خستگی دارند – در فصل بهار و زمستان اذیت می شوند – گرایش به علوم علمی و ریاضیات دارند – حسابگر و محتاط هستند – منطقی و میانه رو هستند – افرادی ترسو – آرام و منزوی و دارای حرکات کند – گذشته نگر هستند – ظریف و ریز بین و حساس – منظم و دقیق – اهل سازش هستند – بدون استعداد ریسک – درونگرا – خرابه شکار – کند ذهن – ولی با پشتکار زیاد  و سماجت کار می کنند – خود خور و منفی باف – قدرت نهم و هوشیاری کم اما دقت  زیاد و این از شدت سماجت است که به فهم می سند – برای کارمندی ، سیاست، تجارت – مزاج آنها سرد وتر مانند مزاج آب است – منطقی و عاقل – کینه توز – بی علاقه به یادگیری متنوع – راحت و بی قید به بعضی از مسائل

غذای مفید برای افراد بلغمی:

تمام غذاهای گرمی بخش – شتر – گوسفند – سار – گنجشک – بوقلمون کباب شده – همه ی میوه های رسیده و شیرین – ادویه جاتی مثل: هل ( کاهش نفخ ) ،دارچین،زنجبیل،زعفران،فلفل سیاه و سفید- دانه خردل – سیر و موسیر – از ریشه ها : چغندر، هویج ،شلغم،ترب سیاه و سفید و قرمز – از سبزیجات کلیه ی سبزیجات گرم : نعنا – ریحان – شوید – مرزه – ترخون – تره – جعفری ساقه ی کرفس – از حبوبات: نخود (گرم، خونسار،مقوی،انرژی زا، تقویب حافظه، تقویت نیروی جنسی گرم کردن مغز، جلوگیری از آلزایمر، ریزش مو، چاق شدن و...)

و کمی گوشت و دنبه گوسفند – لپه – دال عدس+ کلپر – در صورت استفاده از سایر حبوبات و غلات بهتر است از ادویه جات گرم مانند زیره ی سبز ، زنجبیل،دارچین،هل،زعفران و زردچوبه استفاده شود. از خشکبار : بادام – گردو- فندق – پسته – کنجد – سیاهدانه – ارده با عسل – شیره ی خرما

غذاهای مضر : لبنیات – کره – سرشیر – خامه – کشک بدون استفاده از مصلح برای آنها مضر است. پنیر + گردو یا زیره یا سیاهدانه – برنج + زیره سیاه یا سبز – ماست + غذا یا اویشن یا پونه یا دوغ + کاکوتی یا نعنا یا آویشن – شیر + خرما یا عسل و کمی هل – ترشیجات – سرکه – عدس – سیب زمینی – آب یخ – انواع نوشابه های گازدار – چای – قهوه – نسکافه – سوپ جو بدون مصلحات – میوه های ترش و کال – نارنگی – کیوی – خیار پوست کنده شده – گوشت گاو و گوساله – سوسیس – کالباس – گوجه فرنگی – پرخوری – غذاهای فریز شده و زود پز – کدو خورشتی – کاکارونی – چیپس – پفک

افرادی باریک اندام با ماهیچه های باریک و بدون فرم

5- افراد سوداوی مزاج : باریک اندام – سرکوچک – حالت مثلتی شکل – بینی و دهان کوچک – قفسه سینه جمع و جور – ماهیچه باریک و بدون فرم – پوست سیه چرده و سرد – رگهای نازک و آشکار – موی تن و سر معمولاً به صورت وزوزی و مجعد پیری در رفتار – ( آرام مثل پیرها ) آرام آرام کارفود را انجام می دهند – نکته سنج – زود خسته می شوند زود گرسنه و زود سیر می شوند – انعطاف پذیری آنها کم است – خواب کم – شنوایی و بویایی تیزی دارند – نیش زدن آنها آرام و تکراری است – بعضی مواقع با خودشان حرف می زنند – در رفتار به شدت محتاط و وسواس هستند همه سونگرند – در احوالپرسی به سختی حرف می زنند – محکم کاری می کنند- بدبینی بیش از حد دارند – با خدا هم معامله می کنند – در مقابل جنسی پر تمایل ولی کم توان علاقه به حسابگری و مسائل فنی – منظم – فکر و خیال فراوان – میانه رو و حتاط – کم احساس وم منطقی اهل جدل و جنجال – کم انرژی – تمایل کمی به معنویت دارند – نگران و دو دل – بدون توان ریسک – بهار و تابستان را دوست دارند – معمولاً مجذوب نمی شوند – لجباز و یک دنده – پافشاری در انجام کارها – خون غلیظ – به درد کارهای بازرسی و جاسوسی و اطلاعاتی و انبارداری می خورند – حرکت و جنب و جوش برای آنها خوب است در صورت عدم حرکت سودا در مغز رسوب می کند – مزاج آنها سرد و خشک مانند مزاج خاک است. هوش و حافظه خوب- تیز هوش ولی نه به اندازه صفراویها – مداومت در انجام کار – ناآرام و همیشه در فکر – انتقامجو – بدبین

در این 5 گروه هیچکدام بیمار محسوب نمی شوند.

غذای مفید برای سوداوی مزاجها:

کلیه ی غذاهای گرمی بخش ( مثل بلغمی ها ) در صورت برنج حتماً از شوید و زیره ی سیاه استفاده شود. نعنا – ریحان – ترخون – مرزه – جعفری – تره – انواع کلم – ساقه ی کرفس – عسل – توت – سفید – کشمش – انجیر – خرما – هل – دارچین – زنجبیل – زعفران – زیره – امظیمون

غذاهای مضر: بادنجان – غذاهای نمک سود مانند ماهی دودی – ماهی شور – خیارشور – نمک زیاد – پنیر شور – گوشت گاو – گوساله – سوسیس – کالباس – همبر – گوشت حیوانات پیر – غذاهای مانده و بیات – انواع لبنیات اگر بدون مصلحات استفاده شود – شیرینی های قنادی و مصنوعی ترشی جات – سرکه

این افراد از نوشیدن چای به خصوص چای شیرین و همچنین از مصرف نسکافه و قهوه جداً باید خودداری کنند.

«جلسه دوم»

مزاج فصلها:

بهار گرم وتر در این فصل افرادی که مزاج گرم و تر دارند مشکلات بیشتری دارد مخصوصاً اگر در سن رشد و نمو باشند. چون حرارت در رطوبت در مزاج آنها غلبه می کند. ( خون دماغ کودکان در فصل بهر) بهترین فصل برای انجام عمل حجامت است. در ایام قدیم با نو شدن سال عید حجامت می گرفتند. ( در بهار خون به سطح می آید )

تابستان گرم و خشک  بنابراین علائم گرمی و خشکی در افراد دارای مزاج گرم و خشک زیاد می شود.

پاییز سرد و خشک این فصل اوج بروز بیماریهای پوستی مانند اگزما- ترک لبها- اختلالات روانی مانند وسواس و افسردگی است. در این فصل بهتر است بیشتر غذاهای گرم و تر آبگوشت- سوپ- گوشت گوسفند- هویج- انجیر- کشمش- شیره ی انگور- تخم مرغ عسلی یا نیم برشت و ... استفاده گردد زمستان سرد و تر زمینه ساز بروز بیماریهای سردو تر مانند ناراحتی های مفاصل و انواع سکته های قلبی و مغزی است خصوصاً در افراد بالای 60 سال که با مشکلات بیشتری مواجه می شوند.

نکته1: بسیاری از بیماریهای گوارشی ناشی از غلبه ی سردی است مانند یبوست- ترش کردن- آروغ زدن- قار و قور شکم

نکته2: افراد با مزاج تر، خصوصاً خانم های مسن در فصل زمستان دچار ورم و درد  مفاصل  می شوند. معمولاً این افراد با گرم نگه داشتن موضع و استفاده از غذاهای و داروهای گرمی بخش مثل سیر، سیاهدانه، دارچین، زنجبیل، زیره احساس بهبودی می کنند.

مزاج جنس: مزاج مردان نسبت به زنان گرمتر و خشک تر است در حالیکه مزاج زنان بیشتر، ممتمایل به سردی و تری است. به همین دلیل زنان بیشتر از مردان به بیماریهای درد مفاصل، پیسی، گوارشی، چاقی، افسردگی دچار می شوند.

مزاج مکانها:

مناطق کوهستانی و مرتفع سرد و خشک

مناطق بیابانی ( یزد) گرم و خشک

مناطق کنار دریا که کوه در کنار آن واقع شده باشد ( شمال ) سرد و تر مردم این نواحی به علت رطوبت بالا معمولاً آرام و صبورند. بیماریهای گوارشی و مفصلی زیاد است و به همین دلیل در رژیم غذایی آنها بیشتر از سیر، سیاهدانه و سوپ استفاده می کنند. میگو و خرچنگ گرم است.

مزاج اعضا:

قلب: گرمترین و خشک ترین عضو بدن است زیرا قلب تنها عضوی است که همواره در حال حرکت است و لازمه ی حرکت زیاد حرارت و خشکی زیاد است. اگر قلب این حرکت و خشکی را از دست بدهد بزرگ و تنبل شده و دچار نارسایی و بیماری می گردد.

کبد: گرمترین و مرطوب ترین عضو بدن است. زیرا به عنوان مهمترین عامل در رشد و تغذیه محسوب می شود. ( ناراحتی کبد ←لاغر،شکم بزرگ ← آب آوردن شکم ) رشد و نمو بدن به واسطه ی گرمی و تری کافی بوجود می آید.

استخوان: سردترین عضو بدن- مزاج سرد و خشک- غلبه ی خاک عنصری در ان باعث سخت بودن و ثبات آن می شود در صورت غلبه ی رطوبت در استخوان نرمی استخوان بوجود می آید.

چربی: سرد و تر، افرادی که فعالیت کمی دارند دچار تجمع چربی و چاقی در بدن می شوند خصوصاً خانم ها ( ماست ←سرد و تر مناسب برای پوکی استخوان )

مغز: سرد و تر ، به علت ورود اطلاعات فراوان به آن دچار گرمی و خشکی می شود. به همین جهت مزاج طبیعی مغز سرد و تر آفریده شده است که دچار تحریک بیش از اندازه نگردد. افزایش گرمی و خشکی مغز موجب بی خوابی و اضطراب می شود.

پوست: معتدل ترین عضو بدن است که متعادل ترین قسمت ان پوست دست و انگشتان می باشد. نوک انگشت سبابه معتدل ترین قسمت انگشتان است.

اخلاط:

خلط: جسم روان و مرطوبی است که در نتیجه تغییرات انجام شده بر روی غذا در دستگاه گوارش به وجود می آید. غذا در اثر جویده شدن و آمیختن با بزاق و ترشحات معده و حرکت دستگاه گوارش به ترکیب شبیه سوپ جو به نام کیوس معدی تبدیل می شود. پس این ماده سوپ مانند توسط عروق ماساریقا یا یزانتریک به کبد می رود و در آنجا تحت تاثیر حرارت کبد به کیوس کبدی تبدیل می شود. کیوس کبدی دارای 4 خلط به نام سودا- بلغم- دم- صفرا می باشد. تعادل این اخلاط چهار گانه نقش مهمی در حفظ سلامتی و ایجاد بیماری دارد.

انواع هضم:

هضم اول← هضم معدی که نتیجه آن کیلوس معدی و ماده ی دفعی آن مدفوع است.

هضم دوم← هضم کبدی که نتیجه آن تولید کیلوس کبدی است و ماده زائد آن ادرار است (طب کلاسیک← ادرار از کلیه است )

هضم سوم و چهارم← هضم عروقی و عضوی که ماده دفعی آن عرق، چرک و ترشحات وسخ گوش و بینی، رشد زوائد طبیعی بدن مثل مو و ناخن، ترشحات غیر طبیعی مثل التهابها زخم چرکی و ... می باشد.

کیفیت اخلاط: صفرا← گرم و خشک است

دم ( خون ) ← گرم و تر است

بلغم ← سرد و تر

سودا ← سود و خشک

اندامها یا اعضا: عضو از ترکیب اخلاط حاصل می شود. اندامها به دو دسته ساده و مرکب تقسیم می شوند.  

اندام ساده: اندامی که اجزاء تشکیل دهنده ی آن یکسان است. این اندامها شامل استخوان غضرف، وتر ( تاندون )، رباط- عصب- شریان- ورید- عشاء- پوست-چربی- گوشت-مو-ناخن

اندام مرکب: به اعضای مختلف بدن که از اندامهای مفرد تشکیل شده است. چشم،گوش،دست و ... (مفرد در مقابل مجموعه)

اندامها از نظر کاربرد:

الف:رئیسه← صدمه به آنها باعث آسییب به بقای شخص یا بقای نوع می شود بنابراین بسیار مهم و حیاتی هستند. این اندامها به حسب بقای شخص برای زنده ماندن و حیات شامل قلب، مغز، کبد می باشند.

اندامهی رئیسه بر حسب بقای نوع برای تکثیر و ادامه نسل لازمند.  که علاوه بر سه عضو رئیسه گفته شده شامل بیضه ها و تخمدان ها (گنادها) می باشند.

ب: غیر رئیسه← که خود به دو دسته تقسیم می شود: خادم الرئیسه- غیر خادم الرئیسه  هر عضو رئیسه یک عضو خدمت کار دارد که قوایش را به بقیه اندامها می رساند. این اعضا عبارتند از شریان ها که خادم قلب هستند. ورید ها ( آورده ) خادم کبد هستند. اعصاب خادم دماغ یا مغزند – مجاری منی خادم خادم گنادها هستند. غیر خادم الئیسه: به دو دسته تقسیم می شود مرئوسه غیر مرئوسه

مرئوسه: کلیه،معده،طحال،ریه،ماهیچه و ... که از طریق شریان، ورید و عصب قوا را از اعضای رئیسه دریافت می کنند.

غیر مرئوسه: استخوان،غضروف کعه قوای غریزی مخصوص به خود دارند و از اعضای رئیسه قوایی به آنها نمی رسد.

مزاج اعضا در مقایسه با یکدیگر:

هر عضوی دارای مزاجی است که شایسته و متناسب آن عضو می باشد بعضی از این اعضا گرم و بعضی سرد یا خشک و یا تر هستند، مزاج گرم (قلب،کبد،ریه،ماهیچه،طحال،کلیه،شریان ها،وریدها،پوست کف دست)

مزاج سرد (پیه، بی،مو،استخوان،غضروف،رباط،وتر،غشاها،عصب  مغز و پوست )

مزاج تر (کبد،چربی،پیه،مغز،نخاع،گوشت پستان و بیضه ها، شش، طحال کلیه، ماهیچه ها و پوست )  

مزاج خشک (مو و ناخن،استخوان،غضروف،رباط،وتر،غشاء،شریان ورید،عصب حرکتی،قلب،عصب حسی،پوست )

ارواح و قوا:

ارواح:

منظور از آن اجسام لطیفی است که از بخارهای اخلاط به وجود می آید. منظور ما در اینجا روح طبی می باشد، در حیطه ی جسم است و در علوم طبیعی مورد بحث قرار می گیرد و با روح غیر مادی مورد اشاره در آیه شریفه «ونفخت فیه من روحی» متفاوت است.

قوا:

جمع قوه است. به معنی نیروهای است که موجب فعل و انفعالات در بدن می شود، روح و قوا در بدن انسان به سه دسته تقسیم می شود، حیوانی نفسانی طبیعی

روح حیوانی: جایگاه ان قلب است و توسط شریان ها در سراسر بدن انتشار میابد.

قوای حیوانی: این قوه افسار روح حیوانی و حرارت غریزی و یاری کننده روح نفسانی در ادراک حس و حرکت و تمیز است که نهایتاً باعث ایجاد و حرکت، انرژی و اعمال حیاتی شود.

فایده دیگر قوه حیوانی: رساندن نسیم تازه و دور کردن بخارات اعضاء و ایجاد خوف و غضب و حیات بخشیدن به بدن و زنده نگه داشتن اعضاء است تا آمادگی پذیرش روح نفسانی و طبیعی را پیدا کند.

روح نفسانی: جایگاه در مغزات وظیفه ی آن حس،حرکت و تدبیر است.

قوای نفسانی: این نیرو حس و حرکت و تدبیر را باعث می شود.

روح طبیعی: جایگاه آن در کبد است، وظیفه ی آن تغذیه و رشد و نمو بدن است.

قوای طبیعی: در تغذیه ی بافتها و اندامها نقش دارد.

افعال:

فعل: به نتیجه حاصل از عملکرد قوا می گویند. هدف است وجود تمامی امور طبیعیه آن است که فعل به صورت کامل و صحیح انجام گیرد، چشم توانایی درست دیدن پیدا کند و یا عضلات با هماهنگی یکدیگر باعث ایجاد حرکت شوند افعال به دو نوع مفرد و مرکب تقسیم می شود.

فعل مفرد: فعلی است که با یک قوه انجام می شود، جذب یا دفع

فعل مرکب: فعلی است که با دو قوه یا بیشتر انجام می شود اشتها به غذا که با دو قوه جاذبه از قوای طبیعی و مدرکه (ادراک) از قوای نفسانی انجام می گیرد.

مزاج در بستر طبیعت:

برآیند اثر مثبت پرتو سیارات و ستارگان در ساعت خاص را ساعت نعد ( مبارک ) می گویند.

 برآیند اثر منفی پرتو ستارگان و سارات در ساعات خاص را ساعات نخس می گویند.

زمان شناسی در تمام دوره های زندگی انسان نقش بسیار مهمی دارد مثلاً جاذبه ماه بر روی افراد صفراوی و دمویی مزاج در روز 14 ماه قمری به اوج خود می رسد. ( بیشتر تصادفات نیمه دوم به بعد) و واکنشهای تند انجام میدهد و حالت تعادل در اول و آخر ماه دارند. جاذبه ماه بر روی افراد بلغمی و سوداوی مزاج موجب نشاط و شادابی آنها می شود و در روز 14 ماه قمری اوج آن است.

نقش مکان در بستر نظام طبیعت:

جنوب  گرم و تر  مرکزی گرم و خشک غرب    سرد و خشک و سرد و تر شمال      سردوتر شرق    سرد و خشک 

مزاج گیاهان: پر کاربرد ترین قسمت گیاه دانه است که حتی می تواند مزاج خاک منطقه را به مزاج خود برگرداند مثلاً سیر قم گرم و تند است ولی سیر شمال سوزاننده نیست.

مزه هر گیاهی در موقعیت های مختلف فرق می کند بادام ایرانی و بادام اروپایی  بادام ایران خوشمزه تر است زیرا بنز الوئید آن بیشتر است. طبیعت بایستی مزاج طبیعی گیاه را تشخیص دهد به همین دلیل به گیاهان پسوند جغرافیایی اضافه می شود. برنج شمال، برنج فارس،

سه قانون برای تشخیص مزاج گیاهی:

مزه ها   رنگ ها بوها

مزه ها← مجموع مزه های شیرین – تلخی ها ( به جز کافور ) تندی ها و شوری ها گرم هستند. ته خیار که تلخ است گرم است . ترشی ها سرد هستند.

گس مزه ها سرد هستند خرمالوی نارس – اگر برسد گرم است. ( میوه های کال سرد هستند )

بی مزه ها سرد هستند. آب

بوها: بوهای تند مثل دارچین سیر فلفل رنجبیل گرم هستند.

بوی سرکه سرد است.

بوهای متعفن سرد است بعضی هم گرم هستند.

بوی مشک و عنبر گرم است. (به خصوص در هنگام خواب برای خانم ها شب قبل از امتحان از مشک و عنبر و گلاب استفاده شود.)

گل مریم، محمدی،دود اسفند،نرگس،یاس (تا حدودی) گرم هستند.

بیدمشک،گل بنفشه،ختمی سرد هستند.

رنگها    مشکی گرم   خرما، سیاهدانه

      قرمز گرم   هندوانه، گوجه فرنگی ( قرمز ولی سرد )

نکته: در میوه ها هر چه رنگ روشن تر می شود سردترند.

حیوانات:

معمولاً 1 یا 2 یا 3 مزاجی هستند.

زنبور عسل گرم و خشک بوقلمون گوسفند شتر شتر مرغ میگو کوسه

مورچه سرد و خشک     مرغ محلی گرم

کرم خاکی سرد و تر       بز گاو الاغ سرد

کبوتر و گنجشک گرم و خشک     شیر الاغ برای تب راجعه (هر 7 روز یکباره عود می کند )     سرد و خشک

                    گورخر گوزن آهو گرم

«جلسه اول»

تعریف طب اسلامی – ایرانی - سنتی: آمیخته ای از علمی و هنر و ذخیره ای از علم یونان است که با کمک تجربه در طول سالیان حیات انسان آزموده شده است. مکتبی که در دوران زرین شکوفایی تمدن اسلامی و با طلوع ستارگان پر فروغ تاریخ علم،تجربه،ابن سینا، رازی،جرجانی،خراسانی و ... گسترش یافت. این مکتب با داشتن ریشه ی عمیق و طولانی، انسان را فقط از بعد مادی نمی نگرد بلکه به ابعاد دیگر او به عنوان خلقه الهی نیز توجه دارد. در این ( طب سنتی ارزش زیادی برای انسان قائل می شود

توجه به روش زندگی،تامین هوای سالم،تغذیه ی درست،فعالیت کافی، استراحت به اندازه و تعادل حالات روحی- روانی شعار طب اسلامی( سنتی ایرانی)است.

اکنون جامعه پزشکی جهان به اهمیت و ارزش درمانهای طبیعی و مکاتب سنتی و مکمل از جمله طب سنتی چین،طب سوزنی،هومیوپاتی و... توجه زیادی دارند. و پزشکان و محققان در ایران و دیگر کشورهای جهان به شناخت منابع طب اسلامی ایرانی گرایش پیدا نموده اند.

حکمت و طب: هر مکتب طبی با نظریه و دیدگاه خاص به موضوع خود یعنی تندرستی و بیماری انسان می نگرد، در گذشته مجموع دانشهای زمان را حکت می نامیدند و کسی که به همه ی آن علوم احاطه داشت حکیم می گفتند، حکیم فردی است که بر اساس حکمت روح وروان و بدن و با توجه به اخلاطه و امزجه ( مزاج ) مداوا می کند ( مسافرت ← آب،پیاز،سبزی )

علت عقیمی دختران : پفک

طب : علمی است که تغییرات بدن انسان را مطالعه می کند. این تغییرات می تواند در جهت حفظ پیشگیری سلامتی یا بیماری باشد. طب در کتاب هدایه المعلمین ( ابوبکر ربیع بن احمد اخوینی ) چنین تعریف شده: پزشکی پیشه ای است که تندرستی آدمیان را نگاه دارد.     ( پیشگیری ) و چون رفته بود ( مریض شود ) باز آرد: از روی علم و عمل.

( درمان )

تعریف طب از نظر ابوعلی سینا ( کتاب قانون ): طب علمی است که به واسطه آن احوال بدن انسان شناخته می شود از جهت آنچه که موجب سلامتی و بیماری آن است. تا صحت و سلامتی موجود را حفظ کند و در صورت از دست رفتن سلامتی، آن را به بدن برگرداند. نکته مهم در این تعریف ها آن است که هدف مهم پزشکی و وظیفه اصلی پزشک را حفظ تندرستی انسان دانسته است و درمان را در اولویت بعدی قرار داده است.

تقسیم بندی علم طب: دانش پزشکی به 2 بخش تقسم می شود: 1- طب نظری 2- طب علمی

1- طب نظری: دانشی که چگونگی عملکرد طبیعی و تغییرات بدن انسان و عوامل موثر بر آن را که منجر به سلامتی یا بیماری می شود، بررسی کرده، نهایتاً پزشک را به تشخیص،راهنمایی می نماید.

طب نظری شامل سه بخش است:

1- امور طبیعیه: اموری که هستی، قوام و حفظ کالات جسمی بدن انسان بر آنها مبتنی است ( فیزیولوژی ) ظاهر بدن را بررسی می کند.

2- اسباب و علل: علت ایجاد تغییرات در بدن انسان و عوامل موثر بر آن چگونگی بروز بیماری را بررسی می کند. ایتولوژی و فیزیوپاتولوژی

3- دلایل و علائم: به بررسی علائم و نشانه های پرواز دو پزشک را برای تشخیص حال سلامت یا بیماری راهنمایی می کند. مانند نشانه های مزاجی و غلبه ی اخلاط، نبض شناسی و ادرار شناسی

(نشانه شناسی: بسیمولوژی )

طب عملی: شامل علم به روشهایی است که برای حفظ سلانتی ( علم پیشگیری حفظ الصحه ) یا بازگرداندن سلامتی ( علم معالجات ). در دانش حفظ الصحه به تدابیر نگاهداشت ابن سینا تندرستی پرداخته می شود و در دانش معالجات درمان بیماران بیان می شود.

طب عملی شامل 3 بخش است:

الف: تدابیر: شامل تدبیر غذا، _ غذا درمانی یا رژیم درمانی ) و دیگر تدابیر بسته ضروریه

ب: دارو درمانی: با داروهای گیاهی،حیوانی و معدنی، به اشکال مختلف خوراکی و موضعی

ج: اعمال دستی ( یدی ): مانند ماساژ، انواع ( مشابه با طب فشاری، طب سوزنی و رفلکولوژی و ... )، حجامت، ( داغ کردن )، و جراحی های گوناگون

امور طبیعیه:

تعریف :

مقصود از امور طبیعیه اموری است که بوجود آمدن و تعادل انسان به آنها بستگی دارد. ( صفرا- سودا- بلغم- دم )

امور طبیعیه عبارتند از ارکان، امزجه، اخلاط، اعضا، ارواح، قواد افعال.

ارکان : در اصطلاح حکما رکن یا عنصر عبارت است از جسم بسیطی که به غیر از خود تجزیه نمی شود. و تشکیل دهنده ی اجزای اولیه ی همه ی موجودات اعم از انسان، حیوان، نبات و جماد می باشد. و تعداد آنها 4 تا است. ( آب، خاک، آتش، هوا، (بار ابن سینا )

از نظر کیفیت آتش گرم و خشک _ طبع صفرا – مزاج گرم و خشک )

از نظر کیفیت هوا گرم و تر ( قلور ) و زنان (پستهای مهم اجتماعی )

از نظر کیفیت آب سرد و تر ( تاجر ) ریاضیات    اگر سیل شود انرژی باد یا هوا باید او را تحریک کند

از نظر کیفیت خاک سرد و خشک

1-خصوصیات آتش : بالا رونده است و با آتش می توانیم هوشی غیر قابل انعطاف در نظام هستی منعطف کنیم. پس وظیفه ی آتش ایجاد لطافت، نفنج ( سوزاندن )، سبکی و کاهش شدت سردی است بنابراین موجودی که آتش آن زیادات تحرک بیشتری دارد. ( گرگ ) آتش مرکز گرمی است، آتش اگر را به آن بدهیم، فوراً فروکش کرده مانند افرادی که مزاج گرم و خشک دارند. اگر به آنها آب بدهیم سریع آرام می شوند.

2-هوا: بیشترین حجم را در نظام هستی اشغال می کند، هوا عریان و آشکار است، توان نفوذ در اجسام را دارد اما نه به اندازهی آتش. توان و قدرت جابجایی سریع در هوا موجودات در صورتیکه ظاهری آرام دارد اما قدرت جابجایی شدید مثل باد دار. هوا باید با رطوبت همراه باشد. هیچگاه رطوبت هوا به صفر نمی رسد. آب و هوا←مناسبند با هم

اگر به صفر رسید همان موقع هوا آتش می گیرد پس همیشه مقداری رطوبت نسبی در هوا وجود دارد

3-آب: وظیفه ی آن ایجاد امکان شکل پذیری و قابلبت انعطاف در اجسام ات. بطوریکه هر چه این عنصر در جسمی بیشتر باشد حالت روانی و سیالیت آن بیشتر می شود پس از هوا، آب بیشترین حجم را در کره ی زمین اشغال می کند. سردی آب به تناسب تماس کم و زیاد می شود. و آب انعطاف شدید دارد، اما بالا رونده نیست. اگر آن بیش از اندازه شد یا یخ می زند و هیچ واکنشی از خود نشان نمی دهد. ( اوج سردی روانی یا افسردگی ) و حجم آن زیاد شده، سردی زیاد در آن فرد چاقی به وجود می آورد، پس چاقی تابع رطوبت است در سردی شدید بایست آنقدر گرمی ( رفتاری- خوراکی- موضعی ) داد تا آرام گرمی برگردد و چاقی به لاغری پیش برود. کیفیت آب سردتر است.

4-خاک: به مجموعه ی مواد معدنی در کره ی زمین خاک گویند، انعطاف پذیری خاک کم است. در جهت انعطاف پذیری به آب و آتش نیاز دارد. خاک خودگرا است و این خودگرایی محور نظام هستی است و همه چیز متکی به خاک است اگر بخواهیم خاک را یک دفعه حرارت دهیم، می ترکد. پس آرام آرام حرارت می دهیم. ( فرد سوداوی را به آرامی درمان می کنیم ) کیفیت خاک سرد و خشک می باشد.

5-رکن پنجم در طب اسلامی: در طب اسلامی رکن پنجم دارد که به این 4 رکن توان درک خوبی و بدی می دهد. این عنصر رکن پنجم را روح الهی می گویند. ( سرد شدن آتش در مقابل حضرت ابراهیم. شکافتن رود نیل در مقابل حضرت موسی )

در قرآن آمده که ما این امانت و رسالت را به کوه سپردیم ولی نپذیرفت ( خلیفه الهی )

غیبت،حسد،کبر،غرور،بدبینی،حرص و ... در سلامت و شادابی جسم و روح انسان تاثیر به سزایی دارد. هر عنصری که بخواهد بقا بیابد به تناسب نیازمند بقای الهی است.

اگر روح الهی تناسب زیادی ؟ با عنصر مادی داشته باشد آن را ماندگار می دارد، مانند جسم مربن یزید ریاحی.

مزاج: در لغت به معنی درهم آمیختن است. در طب سنتی ایران به مفهوم کیفیت یکسان و جدیدی است که در نتیجه ی آمیختن ارکان با یکدیگر و فعل و انفعال آنها در یک جسم مرکب بوجود می آید.

انواع مزاج :به 9 دسته تقسیم می شود.

گرم   تر  سرد خشک که به اینها مزاجهای مفرد می گویند.

گرم و خشک    سرد و تر   سرد و خشک گرم و تر   مزاجهای مرکب می گویند.

نهمین مزاج، مزاج معتدل است از نظر طب اگر بدن انسان از مقادیر متناسب خاک،آب،هوا و آتش عنصری ترکیب شده باشد،مزاج معتدل بوجود می آید.

مزاج سنین مختلف: به 4 قسمت تقسیم می شود.

1- مرحله رشد از بدو تولد تا 30 سالگی ← بدن پیوسته در حال رشد می باشد میزان رطوبت و حرارت بالاست. به نوزاد بیشتر رطوبت را دارد به همین علت است که به کمک حرارت موجود بیشترین میزان رشد در این مرحله به وقوع می پیوندد. یکی از علتهای اختلال رشد به هم خوردن تعادل بین حرارت و رطوبت است مثلاً کودکی که تحرک زیاد دارد در بدن خود حرارت زیادی تولید می کند که می تواند منجر به اختلال در افعال، کاهش رطوبت و در نتیجه کاهش رشد شود.

2- مرحلی ی جوانی: 40-30 سالگی. رطوبت و حرارت عزیزی هر دو در حد تعادل وجود دارند.

به همین دلیل مرحلی ی جوانی معتدل ترین مزاج سنی است. البته در طول جوانی گرمی باقی می ماند ولی رطوبت کم می شود. در این دوره فرد مستعد بی خوابی و اضطراب می باشد. این مرحله را دوره ی گرم و خشک می نامند. ریزش مو

3- میانسالی: 60-40 سالگی قوای بدن به تدریج تغییر می نماید. در این دوره رطوبت و حرارت عریزی کم می شود و مزاج به سمت سدی و خشکی می رود. انسان در این دوران مستعد بیماریهای سوداوی مانند بواسیر- واریس افسردگی می شود.

4- پیزی: 60 سال دراین سن به بالا با ظهور ضعف شدید در قوا و کاهش شدید رطوبت غریزی و حرارت غریزی همراه است. مزاج در این سن سرد و تر است. این تری مربوط به رطوبت غریزی نیست بلکه رطوبت غریبه ای ( تری عارضی یا اکتسابی ) است که حاصل کاهش و نقصان در گوارش غذا و ضعف هضم است  به عبارتی در سن پیری مزاج فرد متغیرات و تابع شرایط محیط و رژیم غذایی می باشد.

5- مرحلی ی رشد: دوره ی حداثت و نمو که مزاج گرم و تر دارد 30-0 سالگی

مرحله ی جوانی : شباب 40-30 سالگی گرم و خشک

مرحله ی میانسالی: کهولت 60-40 سرد و خشک  ص 32

مرحله ی پیری: 60 به بعد سرد و تر   شیخوفت

برای سلامتی بهترین دارو پیشگیری است که دو نوع می باشد.

1-      پرهیز از بیماری و دوری از افراط و تفریط در خوردن:

الله می فرماید: ‏وَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَيِّبًا وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ‏ (مائده 88)

‏ و از نعمتهاي حلال و پاكيزه‌اي كه خداوند به شما روزي داده است بخوريد ، و از ( مخالفت با دستورات ) خداوندي بپرهيزيد كه شما بدو ايمان داريد . ‏

2-      استفاده خوراکی از موارد توصیه شده:

خرما،میوه جات، کدو،ماهی،سیاه دانه،زیتون،انجیر،سبزیجات،عسل؛ رعایت مباحث طهارت،انجام ورزش، سحرخیزی-،روزه گرفتن

حال از اعجاز علمی قرآن وسنت در موضوع پزشکی و سلامت بخشی از کتاب آیات الله را برای آگاهی بیشتر در مورد سلامت وپیش گیری که با رعایت فقه بدست می آید می آوریم: